Dwa tygodnie temu poruszyliśmy temat szkoleń technicznych z zakresu pneumatyki przemysłowej. Dzisiejsze zagadnienie to temat pokrewny, choć znacznie różny. Hydraulika siłowa – bo to o niej mowa – to technologia napędowa oparta, podobnie jak pneumatyka, na energii ciśnienia medium roboczego. Podstawowa różnica pomiędzy tymi dwoma przypadkami to rodzaj medium oraz możliwa do uzyskania energia mechaniczna.

Hydraulika siłowa obecna jest w prawie każdym zakładzie produkcyjnym. Występuje w dwóch postaciach, różniących się budową, układem sterowniczym i uzyskiwaną energią. Pierwsza z nich to układy stacjonarne, druga – hydraulika mobilna spotykana w maszynach przemysłowych typu prasy, koparki, roboty itp. Podstawową zaletą układów hydraulicznych jest ich moc. Kluczowy problem zaś to liczne konwersje energetyczne: energia elektryczna -> energia mechaniczna → energia ciśnienia strugi. Straty medium i energii podczas konwersji to jeden z najpopularniejszych tematów poruszanych w odniesieniu do hydrauliki siłowej [1]. Ze względu na wysokie parametry wynikowe hydraulika siłowa pozostanie topowym rozwiązaniem produkcyjnym jeszcze przez długi czas, zastępowana bardzo powoli przez mniej wydajne rozwiązania elektryczne ze sterowaniem bezprzewodowym w ramach Internet of Things.

Lepiej zapobiegać niż leczyć

Ta znana maksyma przyświecać powinna każdemu pracownikowi utrzymania ruchu. Niestety, przeprowadzanie regularnych przeglądów i napraw to praktyka niewielu firm. Wyłącznie te spełniające odpowiednie normy jakości ISO i przeprowadzające audyty w odpowiednich odstępach czasu mają możliwość dostosowywania się do przydatnych dyrektyw bezpieczeństwa. Bezpieczeństwo i higiena pracy są tutaj jednak tylko jednym aspektem. Drugim, ekonomicznie uzasadnionym, jest zapobieganie przestojom. Podstawowym zadaniem działu utrzymania ruchu jest – jak sama nazwa wskazuje – utrzymanie ruchu maszyn i urządzeń w celu zachowania sprawnej, stałej, nieprzerwanej produkcji. Dzięki temu każdy detal, każdy element wyjeżdżający z linii produkcyjnej kosztuje mniej. Każdy przestój to wzrost kosztów wytwarzania, a wyższe koszty to mniejszy zysk. Regularne przeglądy pozwalają nie tyle na uniknięcie przestojów produkcyjnych, co na przewidzenie potencjalnych usterek precyzyjnie w czasie, dzięki czemu istnieje możliwość zaplanowania napraw w okresach obniżonej intensywności produkcji. Działania te prowadzą do optymalizacji produkcji wykorzystującej systemy hydrauliczne. Mamy tutaj do czynienia z tendencją oszczędności energii oraz wzrostu sprawności. Zaburzenia okresów przeglądu prowadzą do awarii, znacznie bardziej kosztownych niż same przeglądy. Niestety, przeglądy nie należą do tanich zabiegów, często bowiem wymagają wymuszonego przestoju. Aby dobrze zdiagnozować maszynę należy ją wyłączyć i uruchomić proces diagnostyki systemów i poszczególnych układów wykonawczych urządzenia. W przypadku diagnostyki stanu elementów metalowych możliwe jest wykorzystanie kamer ultradźwiękowych bądź na podczerwień – lokalizujących miejsca straty energii. Tego typu diagnostyka również jest niezwykle przydatna, szczególnie w przypadku układów hydraulicznych, gdzie straty tego typu mogą być niebezpieczne. Systemy napędów hydraulicznych mają jeszcze jeden newralgiczny punkt, jakim jest oczyszczanie medium – oleju – z drobin metalowych i zabrudzeń. Służą do tego specjalistyczne filtry, wbudowane w układ bądź mieszczące się poza nim. Regularne wymienianie medium napędowego oraz oczyszczanie go zapewnia sprawne działanie urządzeń napędzanych i sterowanych w ten sposób [2].

Kolejnym wartym uwagi aspektem przy kompletowaniu układów hydraulicznych oraz utrzymaniu ich w dobrym stanie, jest wybór dodatkowych części przy rozbudowie. Często przy przeglądzie dostępnego sprzętu nie zwraca się uwagi na jakość podzespołów, a jedynie ich cenę, sądząc, że elementy dodatkowe to jedynie wsparcie całego układu, na którym można zaoszczędzić. Często polityka tego typu prowadzi na manowce. Sprzęt sprawdzonych dostawców oraz młodych firm stawiających na jakość wyrobów to klucz do odpornego na zużycie układu i sprawnej produkcji.

Źródło: http://emt-systems.pl/laboratorium_hydraulika.html

Świadome użytkowanie

Sztuka utrzymania układów hydraulicznych w zakładach produkcyjnych polega więc na świadomym użytkowaniu. Aby to osiągnąć konieczna jest współpraca kadry zarządzającej z pracownikami utrzymania ruchu i produkcji. Planowanie budżetu rocznego – zadanie kadry zarządzającej – ma duży wpływ na możliwości działań w utrzymaniu ruchu. To jak często przeprowadzane będą przeglądy i jak zaawansowane one będą oraz jakiej jakości sprzęt hydrauliczny można będzie zakupić – zależy w dużej mierze od przewidzianych na ten cel środków.

Poziom wiedzy pracowników zależy za to od zasobów wiedzy dostępnych w zakładzie pracy – seniorów, biblioteki, wewnętrznych kursów doszkalających, podręczników postępowania, z których mogą korzystać pracownicy, a także możliwości udziału w kursach zewnętrznych.

Dobór szkolenia z hydrauliki siłowej

Przed doborem kursu warto zwrócić na sprzęt dostępny w laboratorium hydrauliki danego centrum szkoleniowego. Wiodący dostawcy elementów hydraulicznych to: Parker, SMC, Norgren, CPP Prema, Bosch Rexroth, Ponar, Niwatec, Hydroma. Należy więc wybrać centrum szkoleniowe posiadające jak najwięcej różnorodnego sprzętu i dużo sprzętu w ogóle. Podczas szkoleń z hydrauliki siłowej najważniejszym aspektem jest praktyka. Im więcej elementów przekazywanych w formie teoretycznej, przedstawiana jest później w praktyce, tym lepiej dla kursantów.

Istotną kwestią jest także wiedza i doświadczenie trenera. Tutaj, podobnie jak w przypadku pneumatyki przemysłowej, warto szukać osób o bogatym doświadczeniu dydaktycznym oraz przemysłowym. Na poziom i zadowolenie ze szkolenia wpływa także cel kursu. W zależności od tego, czym zajmuje się dana osoba w zakładzie produkcyjnym, na takie szkolenie powinna się udać – podstawowe, zaawansowane, z projektowania układów hydraulicznych, ich montażu bądź napraw i diagnostyki. Różne firmy szkoleniowe proponują wiedzę w różnych konfiguracjach, jednak pod
stawowy podział na kursy podstawowe i zaawansowane zazwyczaj obowiązują wszędzie. I choć na poziom szkolenia wpływa wiele elementów, bez wątpienia najistotniejsze z nich to trener i dostępny w laboratorium sprzęt. Dlatego to o te dwa elementy warto pytać przy doborze firmy szkoleniowej.

Źródła:

[1] Hyla A., Hetmańczyk M.: Przewodnik Szefa Utrzymania Ruchu 2015, Hydraulika i pneumatyka, s. 86 – 92, Poznań 2015

[2] Inżynieria & Utrzymanie Ruchu Zakładów Przemysłowych, Szafrański B.: Oleje – filtracja czy wymiana? http://www.utrzymanieruchu.pl/menu-gorne/artykul/article/oleje-filtracja-czy-wymiana/, dostęp z dnia 08.09.2016

Zdjecia, Źródło: http://emt-systems.pl/laboratorium_hydraulika.html