Ewakuacja jako priorytetowe zadanie ratownicze – część 1

371

Według statystyk przeprowadzonych w latach 2005–2015 przez Państwową Straż Pożarną w budynkach przemysłowych dochodziło rocznie do 2351 zdarzeń. Oświetlenie awaryjne stanowi jeden z ważniejszych elementów ochrony przeciwpożarowej. Dowiedz się, jakie warunki w tym zakresie należy spełnić z punktu widzenia przepisów prawnych.

Opuszczanie zagrożonej przestrzeni należy przeprowadzić, korzystając z wcześniej wytyczonych i odpowiednio oznakowanych dróg ewakuacyjnych. Na ogół stanowią je podesty, korytarze lub klatki schodowe, które na co dzień służą normalnej komunikacji pieszej, a w chwili wystąpienia zagrożenia zamieniają się w ciągi do najszybszej i, z założenia, najkrótszej bezpiecznej drogi ewakuacji.

Podczas ewakuacji nie wolno stosować dźwigów, wind osobowych i towarowych (z wyjątkiem specjalnie do tego celu skonstruowanych), a także używać przejść technologicznych, kanałów i pomostów instalacyjnych oraz innych, które podczas awarii przez swoje pierwotne przeznaczenie mogłyby stać się „pułapką” dla uciekających.

Według statystyk przeprowadzonych w latach 2005–2015 przez Państwową Straż Pożarną w budynkach przemysłowych dochodziło rocznie do 2351 zdarzeń, co stanowiło około 7% wszystkich pożarów. Jak pokazują te same statystyki, do zdarzeń w branży przemysłowej najczęściej dochodzi w zakładach przemysłowych, które produkują i składują palne półprodukty lub gotowe wyroby w postaci gazów, cieczy lub substancji stałych. Same magazyny to średnio 1176 zdarzeń w ciągu roku, co stanowi około 3,5% wszystkich pożarów w kraju.

Mogłoby się wydawać, że stosunek pożarów w branży przemysłowej do ogółu zdarzeń jest niewielki. Kiedy jednak weźmiemy pod uwagę liczbę pożarów w odniesieniu do jednego dnia, bez wahania stwierdzimy, że liczba ta jest niepokojąca. Dla zakładów produkcyjnych jest to 6 pożarów dziennie, a dla magazynów – 3,5. Patrząc na charakter zdarzeń i ogólny poziom ryzyka, nie tylko w stosunku do pracowników, ale także wobec środowiska i strat materialnych, liczby te muszą budzić respekt i powodować poważne podejście do problemu.

Powyższe dane skupiają się jedynie na pożarach, nie uwzględniają tym samym innych zdarzeń niebezpiecznych, jak wycieki substancji groźnych pożarowo i chemicznie czy lokalne skażenia. Sytuacje tego typu zdarzają się nagminnie, jednak informacje o nich nie są, w przeciwieństwie do wiadomości o obiektach użyteczności publicznej, rozpowszechniane.

Z uwagi na powyższe fakty na terenie Polski obowiązują przepisy regulujące postępowanie podczas wdrażania, budowy oraz przebiegu procesu inwestycyjnego, jakim niewątpliwie są zakłady przemysłowe czy instalacje procesów technologicznych z całą ich infrastrukturą. Jednym z systemów przeciwpożarowych jest system oświetlenia ewakuacyjnego. Poniżej przeanalizujemy najważniejsze z aktów prawnych w tym zakresie, które w ostatnim czasie uległy aktualizacji. Dodatkowym aspektem są normy, jednak ich analiza wymaga osobnego rozważenia, gdyż dla każdego obiektu, ze względu na jego charakter, adekwatne są inne ich części.

Po wybuchu i pożarze w Imperial Sugar Refinery, w którym zginęło 14 osób, a 40 zostało rannych, organizacja CSB stworzyła obszerny raport, który wskazał, że część pracowników miała ogromne problemy ze znalezieniem wyjść z ciemnych budynków. Stało się tak, ponieważ oświetlenie awaryjne w dużej mierze zostało zniszczone w wyniku wybuchu i pożaru.

Ustawa o ochronie przeciwpożarowej

W myśl Ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej, która dnia 17 lutego 2016 r. została wraz ze zmianami objęta tekstem jednolitym, należy:

  • podjąć bezpośrednie działanie mające na celu ochronę życia, zdrowia, mienia lub środowiska przed pożarem, klęską żywiołową lub innym miejscowym zagrożeniem. Ochrona ta wg art. 1 ma zapobiegać, zapewniać siły i środki oraz przeciwdziałać zagrożeniu podczas działań ratowniczych.
  • W myśl art. 2 odbywać ma się to dzięki odpowiednim warunkom technicznym, ale także organizacyjnym.
  • Art. 4 wskazuje, że osoba fizyczna, osoba prawna, organizacja lub instytucja korzystające z budynku, obiektu lub danego terenu są obowiązane zabezpieczyć je przed zagrożeniem pożarowym lub innym miejscowym zagrożeniem poprzez spełnienie przeciwpożarowych wymagań techniczno-budowlanych, instalacyjnych i technologicznych oraz wyposażyć budynek, obiekt budowlany lub teren w wymagane urządzenia przeciwpożarowe, a podczas użytkowania zapewnić konserwację oraz naprawy urządzeń przeciwpożarowych w sposób gwarantujący ich sprawne i niezawodne funkcjonowanie.
  • Ta sama ustawa w art. 4.1. w podpunktach 4 i 5 mówi wprost, że właściciel, zarządca lub użytkownik mają zapewnić osobom przebywającym w budynku, obiekcie budowlanym albo na terenie bezpieczeństwo i możliwość ewakuacji. Należy też przygotować budynek, obiekt budowlany lub teren do prowadzenia akcji ratowniczej, o czym często zapomina się w aspekcie oświetlenia awaryjnego, gdyż mylnie przypisuje się je tylko do czynności opuszczania budynku czy obiektu, nie odnosząc się do prowadzonych w trakcie ewakuacji, jak i później czynności ratowniczych.
  • art. 6.1 wprost wskazuje, że to autorzy dokumentacji projektowej są obowiązani zapewnić jej zgodność z tymi wymaganiami, zatem wymagania w zakresie ochrony przeciwpożarowej należy przewidzieć już przy zagospodarowaniu i uzbrajaniu terenu. Warto jednak podkreślić, że nie tylko autor dokumentacji, ale również dostawca, jak i sam użytkownik muszą zadbać o poprawność dobranych urządzeń. Niewątpliwie jeszcze kilka lat temu, jak i teraz, zdarzały się incydentalne przypadki niezgodności. Stanowi to nie lada problem. Działo się tak głównie ze względu na wymagania, jakie stawia się oświetleniu awaryjnemu, w postaci dopuszczenia CNBOP – nie każdy bowiem producent mógł je spełnić. W szczególności dotyczyło to rozwiązań przeznaczonych do obiektów przemysłowych, w tym stref zagrożonych wybuchem.

Po dzień dzisiejszy brak znajomości podstawowych zagadnień, przepisów i norm, a także parametrów technicznych oświetlenia awaryjnego sprawia, że wiele instalacji oświetlenia ewakuacyjnego jest projektowanych i wykonywanych w sposób niepoprawny. Skutkuje to brakiem odbioru przez odpowiednie służby i nieprawidłowym działaniem w późniejszym czasie. W skrajnych przypadkach zaniedbania tego typu mogą prowadzić wprost do obarczenia projektanta, inspektora czy przedstawiciela działu utrzymania ruchu winą za zdarzenie wypadkowe. Co równie ważne, w takiej sytuacji ubezpieczyciel może podważyć poprawność działania systemu oświetlenia awaryjnego i nie wypłacić ubezpieczenia lub znacznej jego części.

Gdy obiekt lub proces technologiczny uniemożliwiają dobranie urządzeń, które byłyby w stanie spełnić warunki techniczne wynikające przede wszystkim ze środowiska ich pracy istnieje, możliwość doboru rozwiązania zamiennego, na co wskazuje art. 6a. Rozwiązanie to musi jednak spełniać podstawowe założenie, tj. zapewnić możliwości ewakuacji ludzi lub ich uratowania w inny sposób oraz uwzględniać bezpieczeństwo ekip ratowniczych.

Oświetlenie awaryjne choćby ze względu na możliwość łatwiejszego montażu na obiekcie w stosunku do instalacji tryskaczowych czy oddymiających stanowi dobrą alternatywę dla zapewnienia odpowiednich warunków ewakuacji. Takie rozwiązanie, w myśl art. 6c, musi jednak zostać uzgodnione z rzeczoznawcą. Aby było to możliwe, do projektu budowlanego należy dołączyć zgodę na odstępstwo od przepisów techniczno-budowlanych (o którym mowa w art. 9 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane) oraz zgodę na zastosowanie rozwiązań zamiennych albo zgodę na zastosowanie rozwiązań zamiennych wyrażoną pod warunkiem spełnienia dodatkowych wymagań.

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Wprowadź swój komentarz!
Wprowadź swoje imię