Komendant wojewódzki PSP na uzasadniony ekspertyzą techniczną wniosek inwestora lub właściciela obiektu budowlanego albo terenu, którego dotyczą rozwiązania zamienne w stosunku do wymagań ochrony przeciwpożarowej, może wyrazić zgodę na ich zastosowanie lub odrzucić wniosek. Możliwa jest również zgoda na zastosowanie rozwiązania zamiennego pod warunkiem spełnienia dodatkowych wymagań określonych w postanowieniu. W przypadku odmowy wnioskującemu przysługuje jeszcze zażalenie i ponowne rozpatrzenie, jednak takie przypadki w Polsce są incydentalne, co może świadczyć o dobrze wykonanych analizach, na podstawie których stosuje się rozwiązania zamienne.

Przykładowo, gdy droga ewakuacyjna jest zbyt długa lub zbyt wąska, często należy uzupełnić inny środek ochrony przeciwpożarowej, jako rozwiązanie zamienne wykorzystuje się oświetlenie ewakuacyjne o zwiększonym natężeniu wiązki świetlnej – zamiast standardowego 1 lx stosuje się wtedy 5 lub 10 lx.

W Polsce każdego dnia mamy do czynienia średnio z ponad sześcioma pożarami w budynkach przemysłowych. Nie możemy bagatelizować tego zagrożenia.

Ustawa Prawo Budowlane

Kolejną ustawą bezpośrednio odnoszącą się do kwestii bezpieczeństwa pożarowego jest Ustawa Prawo Budowlane z dnia 7 lipca 1994 r., która przez obwieszczenie 9 lutego 2016 r. (Dz.U. 2016 nr 0 poz. 290) została ujęta w tekst jednolity. Normuje ona kwestie związane z projektowaniem, budową, utrzymaniem obiektów budowlanych oraz określa zasady działania organów administracji publicznej w tych dziedzinach.

Co ważne, ustawa definiuje wiele istotnych sformułowań. Do ważniejszych z nich należy „obiekt budowlany”, poprzez który należy rozumieć budynek wraz z instalacjami i urządzeniami technicznymi, budowlę stanowiącą całość techniczno-użytkową wraz z instalacjami i urządzeniami.

Ustawa precyzuje również, co mieści się w ramach nazwy „budynek” i „budowla”. Odpowiednio za budynek uważa się taki obiekt budowlany, który jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz ma fundamenty i dach, a za budowlę każdy obiekt budowlany niebędący budynkiem, między innymi obiekty liniowe, sieci techniczne, budowle ziemne, hydrotechniczne, zbiorniki, wolno stojące instalacje przemysłowe lub urządzenia techniczne, oczyszczalnie ścieków, składowiska odpadów, stacje uzdatniania wody, a także części budowlane urządzeń technicznych (kotłów, pieców przemysłowych, elektrowni jądrowych i innych urządzeń).

Doprecyzowaniu uległ również termin „obiekt liniowy”, należy rozumieć go jako obiekt budowlany, którego charakterystycznym parametrem jest długość, co jest typowe dla gazociągów, ciepłociągów, rurociągów itp. W tym samym rozdziale w punkcie 13 definiuje się „dokumentację budowlaną” jako pozwolenie na budowę wraz z załączonym projektem budowlanym, dziennik budowy, protokoły odbiorów częściowych i końcowych, w miarę potrzeby rysunki i opisy służące realizacji obiektu, operaty geodezyjne i książkę obmiarów, a w przypadku realizacji obiektów metodę montażu – także dziennik montażu.

W punkcie 14 natomiast termin „dokumentacji powykonawczej” został przedstawiony jako dokumentacja budowy z naniesionymi zmianami dokonanymi w toku wykonywania robót. Później w art. 5, przytoczonym również w art. 61 w sprawie kontroli budynku mówi się o tym, że obiekt budowlany wraz ze związanymi z nim urządzeniami budowlanymi należy, biorąc pod uwagę przewidywany okres użytkowania, projektować i budować w sposób określony w przepisach, w tym techniczno-budowlanych, oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej, zapewniając spełnienie wymagań podstawowych dotyczących między innymi bezpieczeństwa pożarowego oraz bezpieczeństwa użytkowania.

W art. 56. inwestor, na którego nałożono obowiązek uzyskania pozwolenia na użytkowanie obiektu budowlanego, jest obowiązany zawiadomić organy takie jak Państwowa Inspekcja Sanitarna czy Państwowa Straż Pożarna o zakończeniu budowy obiektu budowlanego i zamiarze przystąpienia do jego użytkowania. Organy zajmują stanowisko w sprawie zgodności wykonania obiektu budowlanego z projektem budowlanym. Niezajęcie stanowiska przez organy wyżej wymienione w terminie 14 dni od dnia otrzymania zawiadomienia traktuje się jak niezgłoszenie sprzeciwu lub uwag.

Art. 57. natomiast dotyczy zawiadomienia o zakończeniu budowy obiektu budowlanego lub wniosku o udzielenie pozwolenia na użytkowanie, do których inwestor jest obowiązany dołączyć oryginał dziennika budowy, oświadczenie kierownika budowy o zgodności wykonania obiektu budowlanego z projektem budowlanym i warunkami pozwolenia na budowę oraz przepisami, protokoły badań i sprawdzeń. W razie zmian nieodstępujących w sposób istotny od zatwierdzonego projektu lub warunków pozwolenia na budowę, dokonanych podczas wykonywania robót, do powyżej omówionego zawiadomienia należy dołączyć kopie rysunków wchodzących w skład zatwierdzonego projektu budowlanego z naniesionymi zmianami, a w razie potrzeby także uzupełniający opis. W takim przypadku oświadczenie powinno być potwierdzone przez projektanta i inspektora nadzoru inwestorskiego, jeżeli został ustanowiony.

Dodatkowo inwestor jest obowiązany dołączyć do wniosku oświadczenia o braku sprzeciwu lub uwag ze strony organów wymienionych w art. 56, czyli Państwowej Straży Pożarnej. Niestety ostatnia czynność jest nagminnie pomijana i PSP nie ma możliwości odniesienia się do zasadności i poprawności zmian wprowadzonych w projekcie, do którego wcześniej wydawała opinię. Stanowi to dla takiego obiektu poważną wadę prawną, ponieważ pomimo wykonania w sposób poprawny instalacji w ramach ochrony przeciwpożarowej, jaką jest niewątpliwie instalacja oświetlenia ewakuacyjnego, może być podważana co do poprawności zatwierdzeń.

Działając w strukturach Unii Europejskiej, nie możemy zapominać również o dostosowaniu prawa do dyrektyw, które również odnoszą się do poprawy bezpieczeństwa oraz przepisów z tym związanych. W ustawie – Prawo budowlane w bezpośredni sposób przywołane są Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 305/2011 z dnia 9 marca 2011 r. ustanawiające zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych oraz jej załączników.

Załącznik ten oprócz definicji przytoczonych wprost w Prawie budowlanym mówi o obiektach budowlanych oraz jak muszą być one zaprojektowane i wykonane, aby nie stanowiły one zagrożenia dla higieny ani zdrowia czy bezpieczeństwa pracowników, osób je zajmujących lub sąsiadów, nie wywierały w ciągu ich całego cyklu życia nadmiernego wpływu na jakość środowiska ani na klimat, w szczególności w wyniku wydzielania toksycznych gazów, emisji niebezpiecznych substancji, lotnych związków organicznych, gazów cieplarnianych lub niebezpiecznych cząstek do powietrza wewnątrz i na zewnątrz obiektu budowlanego, emisji niebezpiecznego promieniowania itd.

Wskazywane są także założenia co do bezpieczeństwa użytkowania i dostępności obiektów. Obiekty budowlane muszą być zaprojektowane i wykonane w taki sposób, aby nie stwarzały niedopuszczalnego ryzyka wypadków lub szkód w użytkowaniu albo w eksploatacji, takich jak poślizgnięcia, upadki, zderzenia, oparzenia, porażenia prądem elektrycznym i obrażenia w wyniku eksplozji lub włamania. Niewątpliwie te aspekty są bardzo ważne w kontekście oświetlenia awaryjnego, w szczególności w strefach zagrożonych wybuchem, gdyż na drogach ewakuacyjnych, w strefach antypanicznych oraz strefach wysokiego ryzyka natężenie oświetlenia jest zredukowane i łatwo o dodatkowy wypadek spowodowany upadkiem, działaniem czynnika zewnętrznego w postaci energii cieplnej lub substancji chemicznej.