Operatorzy maszyn CNC, czyli sterowanych komputerowo maszyn do obróbki skrawaniem to coraz liczniejsza grupa pracowników przemysłu. Ponad 90% tej grupy stanowią mężczyźni [1]. Średnie wynagrodzenie brutto osób na tym stanowisku w Polsce wynosi nieco mniej niż 3500 złotych. 25% osób zarabia o ponad pół tysiąca złotych więcej lub nawet tysiąc złotych mniej.
Za granicą z kolei zarobki na tym samym stanowisku mogą wynosić nawet kilkakrotnie więcej w przeliczeniu na polską walutę. Nic więc dziwnego, że w naszym kraju wiele osób pozostających bez pracy lub chcących zmienić ścieżkę rozwoju zawodowego na bardziej obiecującą, decyduje się na kształcenie w kierunku obróbki skrawaniem i maszyn numerycznych, a następnie wyjazd poza granice naszego kraju.
Rys. 1. Nauka obsługi centrum obróbczego sterowanego numerycznie [2].
Rekrutacja operatora CNC
Czego wymaga się od operatora maszyn CNC? Od osób aplikujących na to stanowisko zazwyczaj oczekuje się przede wszystkim doświadczenia w obróbce skrawaniem. Często, choć nie zawsze, jest to warunek konieczny zatrudnienia. Stąd wiele osób zaczyna karierę od stażu lub nauki pod okiem specjalisty. Kolejne ważne wymaganie to bardzo dobra znajomość rysunku technicznego. Zdolność do odczytywania schematów jest tutaj kluczowa, zależy od niej bowiem, czy ścieżka wytwórcza detalu na maszynie zostanie dobrze zaprogramowana. Istotna jest także umiejętność posługiwania się przyrządami pomiarowymi, np. suwmiarką. Liczy się opanowanie, samodzielność, zdolność do wykonania powierzonych zadań zgodnie z firmowymi procedurami, przekazanymi rysunkami technicznymi i kartami pracy.
Mile widziane jest sumienne, metodyczne podejście do pracy, zdolność do szybkiego uczenia się i przyswajania wiedzy. Firmy, które dysponują obrabiarkami sterowanymi przez panele sterowania jednego producenta zazwyczaj również umiejętności obsługi tegoż sterowania wymagają podczas rekrutacji. Wykształcenie rzadko poruszane jest w kontekście poszukiwania operatorów CNC. Jeśli pojawia się w ofercie firm to w postaci szkoły średniej technicznej lub zawodowej. Czasami poszukiwane są osoby z doświadczeniem w pracy na sprzęcie konkretnych producentów, np. obrabiarkach firm takich jak HASS czy MICRON.
Rys. 2. Panel operatorski maszyny CNC, Siemens SINUMERIK 828D [2, 3].
Co po rozpoczęciu pracy?
Po zatrudnieniu operator maszyny CNC zajmuje się prototypowaniem nowych detali i rozwiązań, dokonywaniem pomiarów wykonanych detali za pomocą różnych narzędzi. Operator zajmuje się także dobieraniem i ustawianiem odpowiednich parametrów pracy maszyn CNC, narzędzi i pomocy warsztatowych. Stara się w swojej pracy zapobiegać powstawaniu braków, niszczeniu materiałów. Obserwuje i konserwuje narzędzia i maszyny w celu ich utrzymania w dobrym stanie. Przygotowuje także dokumentację zgodnie z normami i procedurami obowiązującymi w firmie. W zawodzie tym często spotykana jest praca wielozmianowa, na 2 lub 3 zmiany. Ważna może się okazać umiejętność obsługi zarówno frezarek, tokarek, jak i centrów obróbczych, gdyż w firmach produkcyjnych często występują wszystkie trzy typy urządzeń.
Od operatora wymaga się także dokonywania wstępnej kontroli jakości produkowanych detali oraz realizacji z góry ustalonego planu produkcyjnego. Osoby o większym doświadczeniu w pracy w większych zespołach mają szansę piastować funkcje liderów zmian lub brygadzistów. Do ich zakresu obowiązków dochodzą wówczas zadania związane z wywiązywaniem się z planu nie tylko osobistego, lecz całego zespołu. Monitorowanie prac każdego pracownika, wspieranie ich i rozwiązywanie problemów i przeszkód. Istotna jest także optymalizacja prac, tak aby jak najlepiej wykorzystywać posiadany park maszynowy w ramach danej zmiany i zaplanowanego nań zakresu zobowiązań.
Jak stać się lepszym specjalistą?
W pozyskaniu umiejętności z ustawiania i programowania maszyn CNC pomóc mogą dwie rzeczy: doświadczenie zawodowe i szkolenia. To pierwsze warto zdobywać bezpośrednio w pracy, poszukując angażu, gdzie możliwa będzie nauka od profesjonalistów. W przypadku szkoleń operatorom poleca się podstawowe kursy z obróbki skrawaniem, które poświęcone są wyłącznie obsłudze i programowaniu maszyn w pracy bezpośrednio przy maszynie. Uczestnik takiego szkolenia uczy się obsługi przemysłowych obrabiarek sterowanych numerycznie opartych o często wykorzystywane w Polsce sterowniki FANUC oraz SINUMERIK. Trenerzy w przystępny sposób przekazują w jaki sposób nauczyć się samodzielnej pracy przy obsłudze i programowaniu centrów tokarskich i frezarskich CNC. Podczas zajęć naucza się obróbki wyrobu zgodnie z dokumentacją technologiczną, co jest kluczowe w pracy zawodowej.
Kursant zdobywa umiejętność kontroli bieżących i ostatecznych parametrów wykonywanych wyrobów, doboru i ustawiania narzędzi oraz parametrów obróbczych obrabiarek, a także tworzenia i wprowadzania ręcznego programu NC. Kolejną kluczową umiejętnością przekazywaną podczas szkolenia jest interpretacja już napisanych programów NC i zdolność do ich korekty przy maszynie. W ramach zajęć praktycznych podczas kursu wykonuje się różne elementy maszyn z wykorzystaniem różnego typu maszyn obróbczych w celu wykonania analizy porównawczej ich zasad działania i programowania w zależności od rodzaju i przeznaczenia maszyny oraz sterowania [3].
Prócz wiedzy praktycznej i konkretnych umiejętności, osoby uczestniczące w kursach technicznych z zakresu obróbki skrawaniem poznają innych kursantów, często pracujących już w branży. Relacje z nimi często prowadzą do ofert pracy, czy znalezienia lepszego miejsca zatrudnienia. Dzielenie się doświadczeniami z codziennie wykonywanych zadań integruje kursantów i pozwala im na pozyskanie wiedzy, której w żaden inny sposób nie mogliby uzyskać. Szkolenie jest więc nie tylko miejscem, w którym zdobywa się umiejętności, lecz także swoistą areną spotkań branżowych otwierającą wiele nowych ścieżek rozwoju. Warto więc zainteresować się kursem tego typu bez względu na poziom zaawansowania umiejętności technicznych, który się reprezentuje.
Autor: Agnieszka Hyla, Konsultantka ds. optymalizacji produkcji w Centrum Szkoleń inżynierskich EMT-Systems sp. z o. o., autorka tekstów z zakresu zarządzania w produkcji.
Źródła:
[1] Ile zarabia operator cnc?, https://wynagrodzenia.pl/moja-placa/ile-zarabia-operator-cnc, dostęp z dnia 04.07.2018 r.
[2] Szkolenia z obsługi i programowania frezarek i tokarek CNC, https://emt-systems.pl/frezarki-tokarki-cnc-kursy.html, dostęp z dnia 04.07.2018 r.
[3] Siemens SINUMERIK 828D, https://www.automatyka.siemens.pl/solutionandproducts_dt/847.htm, dostęp z dnia 04.07.2018 r.